Weblog

Soms heb ik last van een geïrriteerde huid, een rode plek, een klein wondje met een jeukend gevoel, of een muggenbultje. Die jeuk voel ik niet altijd, soms ben ik me ervan bewust en soms niet. Als ik me van die irritatie bewust ben kan ik die wel verdragen en meestal van de plek afblijven, of ik verzorg de plek door er wat verkoelende zalf op te smeren.

Vaak ben ik me er echter niet meer van die gevoeligheid bewust. Maar dan is hij er nog wel, de irritatie, onderhuids wachtend tot hij mijn onbewuste aandacht kan trekken. Dat lukt het beste als ik afgeleid ben, of mij in een ongemakkelijke situatie bevind. Want dan, zonder dat ik het opmerk, begin ik te krabben.

Ik weet dat ik het beter niet kan doen, dat krabben, maar als ik eenmaal begonnen ben is er geen houden meer aan. Het krabben wekt een bepaald gevoel op waardoor ik moet blijven krabben. Op een bepaalde manier is het een mengeling van geïrriteerde pijn en een fijn gevoel, genot bijna. Natuurlijk weet ik dat ik moet stoppen. Door te krabben maak ik de huid kapot, waardoor de irritatie erger wordt. De lichtrode plek kleurt nu felrood en als ik niet oplet kunnen er zelfs wondjes ontstaan. Waardoor de gevoeligheid nog zal toenemen.

Met bewuste aandacht of wilskracht lukt het me uiteindelijk wel om te stoppen met krabben. Soms pas als de pijn te sterk de overhand krijgt. En achteraf heb ik vrijwel altijd spijt en ik heb tijd nodig om de gevoelens te laten kalmeren, zodat de huid weer kan herstellen en de irritatie verdwijnt.
Tot ik weer begin te krabben.

Irritatie kan niet alleen in je huid ontstaan, maar ook in je denken, emoties en handelen. En het verloop is vaak verrassend vergelijkbaar. In je denken heb je in de loop van je leven allerlei gevoelige plekken ontwikkeld. Die zijn ontstaan door ervaringen en denken in het verleden. Dat kunnen traumatische ervaringen geweest zijn, maar dat hoeft niet. Het kunnen ook positief ervaren gedachtes zijn waaruit je hebt geleerd ‘hoe je met elkaar om moet gaan’, je belangrijke waarden en overtuigingen. Als je wordt geraakt in een oud trauma, of een belangrijke waarde of overtuiging wordt overtreden, dan reageer je al gauw met irritatie.

Dat komt omdat je denkt met delen van je hersenen die verbonden zijn met de evolutionair oudste delen in je emotionele brein en de hersenstam. En daar spelen emoties en vecht- of vluchtreacties nog steeds de hoofdrol. Dat werkt ongeveer zo:

Denken vindt plaats in de hersenen en hersenen bestaan uit uitgebreide netwerken van neurologische verbindingen. In deze netwerken worden allerlei stofjes afgescheiden, zoals dopamine en serotonine. Dat geeft een lekker gevoel. Bovendien, als je die gedachten vaker denkt, worden de daarbij betrokken netwerken sterker. Waardoor het lastiger wordt om ermee te stoppen.

Als je denken vergelijkt met krabben als het jeukt, dan wordt de overeenkomst met mijn geïrriteerde huid snel duidelijk. Als ik word geraakt op een gevoelige plek in mijn denken en ik ben mij daarvan niet bewust, dan begin ik onbewust te ‘krabben’. Ik reageer met denken, voelen en handelen in reactie op de ‘jeuk’. Dit ‘krabben’ wekt een bepaald gevoel op waardoor ik moet blijven ‘krabben’. Ook nu is dit gevoel een mengeling van geïrriteerde pijn en genot.

Als ik, om welke reden dan ook, uiteindelijk stop met ‘krabben’ heb ik daarna vrijwel altijd een onbevredigd gevoel. Ik heb tijd nodig om te kalmeren, zodat mijn denken zich kan herstellen en de irritatie verdwijnt.

Kun je deze denkpatronen ook doorbreken? Ik denk van wel, hoewel het niet altijd gemakkelijk is.

Zoals je bij huidirritatie met bewuste aandacht de wond kunt verzorgen, kun je ook bewuste aandacht geven aan de gevoelig plekken in je denken. Door zelfreflectie, of door er met elkaar over te praten en daarbij echt naar elkaar te luisteren. Je kunt je mentale wonden verzorgen en laten helen, met een innerlijk proces zoals in De helende kracht van je emoties. Dat is als een helende zalf op je wonden, waardoor je gevoeligheid afneemt en uiteindelijk kan verdwijnen.

In ieder geval begint het met leren om je eenvoudig bewust te worden van je reacties op situaties en gebeurtenissen. Zodat je je irritatie bewust kunt opmerken zodra deze opkomt en nog voordat je onbewust begint te ‘krabben’.